به گزارش گروه دیگر رسانه‌های مجله فارس پلاس به نقل از میزان، دقیقا ۶۱ سال قبل یعنی سال ۱۳۳۵ اولین گام ایران برای حرکت به سمت استفاده از یک انرژی نو به نام «هسته‌ای» برداشته شد و ۱۴ اسفند همان سال «قانون مربوط به موافقتنامه همکاری بین دولت شاهنشاهی ایران و دولت ایالات متحده آمریکا راجع به استفاده‌های غیر نظامی از انرژی اتمی» به امضای مجلس شورای ملی رسید. سال ۱۳۴۰ پروژه «راکتور تحقیقاتی تهران» آغاز و شش سال بعد مورد بهره برداری قرار گرفت و این اقدام «سنگ‌بنای علوم و فنون هسته‌ای» در ایران شد. ۱۳ سال بعد نیز سازمان انرژی اتمی تاسیس و اکبر اعتماد اداره آن را بر عهده گرفت.
کشور‌های غربی که یک زمانی مشوق اصلی ایران برای استفاده از صنعت هسته‌ای بودند و حتی نتیجه بررسی‌های موسسه تحقیقاتی استنفورد به نیاز ایران به برق هسته‌ای تاکید داشت با پیروزی انقلاب سلامی به یکباره تغییر موضع! دادند و کارشکنی‌های هسته‌ای را شروع کردند. به تبع آن وضعیت «صنعت هسته‌ای» ایران نیز دچار تغییرات شد.
سال ۵۸ بحث درباره نیروگاه اتمی بوشهر در رسانه‌ها مطرح شد، اما با آغاز جنگ ایران و عراق، بخشی از کارشناسان آلمانی از ایران خارج شدند و تاسیسات اتمی بوشهر نیمه تعطیل ر‌ها شد. در سال ۶۱ این نیروگاه توسط هواپیما‌های عراقی بمباران و در اثر آن حمله، ساختمان آن دچار آسیب شد و تمامی کارکنان آلمانی کشور را ترک کردند.
نهایتا بعد از اتمام جنگ تحمیلی، ایران به طور جدی استفاده صلح‌آمیز از «صنعت هسته‌ای» را در دستور کار قرار داد و با مجاهدت و مقاومت وارد مسیر پرفراز و نشیبی شد که به برکت خون شهدای هسته‌ای نتیجه آن پیروزی ملت ایران و توفیق در این صنعت کاربردی شد.
شاید تا قبل از مطرح شدن برجام، سازمان انرژی اتمی و به تبع آن سخنگوی این سازمان، زیاد محل رجوع اصحاب رسانه نبودند، اما در طول ۴ – ۵ سال گذشته این رویه هم دچار تحولاتی شده است به طوری که هم میزبانی کَمی سازمان انرژی اتمی از اصحاب رسانه افزایش یافته و هم سخنگوی این سازمان دست به گوشی‌تر شده است. سخنگویی که سال‌های دور شولای خبرنگاری به تن داشت و این روز‌ها فوت و فن خبرنگاری را نیک می‌داند.
هرچند بیشترین گفت‌وگو‌ها با مخبر سازمان انرژی اتمی حول محور «تعهدات فنی برجام»، «غنی‌سازی»، «کارشکنی آمریکایی‌ها»، «قلب راکتور»، «آینده صنعت هسته‌ای» و … به حق انجام می‌شود، اما اگر قاعده «ارتباطات در خدمت توسعه» هم باشد صنعت هسته‌ای زوایایی دیگری دارد که باید به آن‌ها هم پرداخته شود.
در یکی از روز‌های پایانی سال با بهروز کمالوندی سخنگوی سازمان انرژی اتمی در دفتر کار مشرف به گنبد راکتور تحقیقاتی تهران به گفت‌وگو نشستیم. اتفاقا روز گفت‌وگو مصادف با سالروز تولد آقای سخنگو هم بود و گفت: اسفند سال ۱۳۳۴ متولد شده ام و این شعر را در سال ۵۲-۵۳ گفته‌ام:
به سال یک‌هزار و سیصد و سی و چهار، ماه انجامِ سال هفته‌ای به بهار
به جهان آمدم بهر سیر و گذر، سپری سازم همی لیل و هم نهار
پشرفت برجامی
* سال ۹۶ برای صنعت هسته‌ای چگونه گذشت؟
کمالوندی: اصولاً به لحاظ فلسفی، تکنولوژی مثل انسان یک سیکل تکاملی دارد ابتدا متولد می‌شود، به بلوغ می‌رسد و بعد می‌میرد. مهم این است که به موقع متولد شود و به مرحله بلوغ برسد و در مرحله بلوغ بتواند روی پای خود بایستد. صنعت هسته‌ای، تکنولوژی پیچیده، استراتژیک و قدرت‌بخش است و از مولفه‌های مهم قدرت محسوب می‌شود. اگر به شکل مولفه قدرتی که واقعا هم هست به آن نگاه کنیم، جمهوری اسلامی ایران در تمام این مولفه‌های قدرت، شروع خوبی داشته است. درباره سال ۹۶ هم باید بگویم سالی توام با پیشرفت‌های هسته‌ای بود که البته با مشکلاتی هم مواجه بودیم. نوع ارتباط با آمریکا و نیز صنعت هسته‌ای از برجام متاثر شد. به هر حال ضمن اینکه غنی‌سازی را ادامه دادیم و سانتریفیوژ‌هایی که مورد توافق بود، کار می‌کردند در چند حوزه نیز کار‌های خوبی داشتیم.
صادرات رادیو دارو
* آقای دکتر مصداقی بفرمایید
کمالوندی: بله حتما. یکی در حوزه «رادیو دارو» است که موفق به صادرات آن به تعدادی ازکشور‌های منطقه و حتی یکی – دو کشور اروپایی شدیم. ضمن اینکه با این محصولات، بیش از ۹۰۰ هزار بیمار در داخل کشور را نیز پوشش دادیم. بعضی از این دارو‌ها طول عمرشان کوتاه است و بعضا ۱ تا ۴ روز، طول عمر دارند و باید مدام در حال تولید باشیم. همچنین در روش‌های مختلف تولید رادیو دارو مانند GMP هم اقدامات خوبی داشته ایم. اگر در این حوزه‌ها آن چنان که در برنامه است، پیشرفت کنیم، می‌توان گفت جزو بهترین داروسازان – رادیودارو دنیا می‌شویم البته تا آن زمان تنها چندسالی فاصله داریم. در بحث FDG هم حجمی از کار‌ها در حال پیگیری است، همچنین درباره ایزوتوپ پایدار نیز اقدامات موثری داشته ایم که طرح تست اولیه به کمک روسیه در حال انجام است. در حوزه بازسازی راکتور آب سنگین خنداب (همان راکتور اراک سابق) پیشرفت‌های خوبی با همکاری چینی‌ها داشته‌ایم و به لحاظ زمانی عقب نیستیم، انشاالله در همین دوره ۵ سالی که پیش‌بینی شده است، بتوانیم برای بازسازی راکتور خندآب کار را به نتیجه برسانیم.
۱۰ میلیارد دارایی هسته‌ای
* این در حالی است که فقط رقم فساد صندوق ذخیره فرهنگیان تا ۱۵ هزارمیلیارد تومان برآورد شده است
کمالوندی: بله، فقط حدود ۵ میلیارد دلار هزینه خوابیده داریم، سایت غنی‌سازی نطنز را داریم که اگر همین امروز بخواهیم چنین تاسیساتی درست کنیم باید ۲ میلیارد دلار هزینه کنیم. اگر بخواهیم هزینه تاسیسات فردو، رآکتور تهران و امکانات سوختی که در اصفهان و سایر امکانات مختلف را با هم در نظر بگیریم، متوجه می‌شویم بالای ۱۰ میلیارد دارایی‌مان است، ولی وقتی محاسبه می‌کنیم مبلغی در حدود ۵ تا ۶ میلیارد بیشتر به سازمان داده نشده است، اما یک عده‌ای، می‌خواهند هزینه‌های تحریم را پای این صنعت بنویسند. این تحریم‌ها ربطی به صنعت هسته‌ای ندارد و مربوط به حوزه سیاست است. امروزه وقتی ۸۰ درصد برق فرانسه از انرژی هسته‌ای تولید می‌شود و این کشور جزو کشور‌هایی است که اقتصادش حرف اول در دنیا را می‌زند، مفهومش این است که تولید برق هسته‌ای می‌تواند امری اقتصادی باشد و در همه شاخه‌های دیگر نیز همینطور است؛ لذا هرکسی نباید به خود اجازه بدهد بدون اطلاعات درباره هر موضوعی اظهار نظر کند. چند روز پیش یک سوالی در سطح رسانه‌ها مطرح شد که وقتی دوستان گفتند آن را جواب بدهم، به آن‌ها گفتم اگر شما سوال را خوب متوجه شدید به من هم توضیح بدهید تا جواب آن را تهیه کنم. خود سوال نشان می‌دهد که طرف متوجه نیست که از چه چیزی اصلاً ایراد می‌گیرد. آن کسی که می‌خواهد ایراد بگیرد، باید در آن زمینه، تخصص داشته باشد. استفاده از اطلاعات جسته و گریخته که با اطلاعات دیگر مخلوط شده و سپس بیان اظهاراتی که اصلا دقیق و علمی نیست آیا می‌تواند اسلامی، انسانی و قانونی باشد؟ بالاخره در آستانه ورود به دهه چهارم انقلاب هستیم و رهبر معظم انقلاب دهه سوم را دهه عدالت و پیشرفت نامیده بودند، یک مصداق عدالت این است که عادلانه حرف بزنیم و عدالت را در بین خودمان درست اجرا کنیم و بعد عدالت را در سطح دنیا پیاده کنیم.
* رهبر انقلاب اخیر فرمودند در بخش پیشرفت «عدالت و پیشرفت» حرکت خوبی داشتیم، اما در بحث عدالت خیر. اتفاقا این پشرفت حاصل دسترنج دانشمندانی هست که بخشی از آن‌ها در همین سازمان انرژی اتمی فعال هستند.
کمالوندی: بله. قطعا همینطور هست.
سرمایه‌گذاری سنگین نیاز است
* این میزان تولید در سند چشم‌انداز مشخص شده است؟
کمالوندی: یک سند راهبردی انرژی تهیه شده است، ولی متأسفانه در تهیه این سند از مشارکت ما استفاده نکرده‌اند. سهمیه برق هسته‌ای در آن سند دیده نشده است. صنعت هسته‌ای مثل صنایع دیگر مانند انرژی بادی یا خورشیدی نیاز به کمک دولت دارد، کمک از این جهت که مثلاً برق تولیدی را با قیمت مناسب بخرند یا اگر وزارت نیرو کمتر از قیمت تمام شده آن را می‌خرد. مابه‌التفاوتش را دولت بدهد. این مسیری است که کشور‌های دنیا رفته‌اند یعنی اگر می‌خواهند سهم انرژی باد را افزایش دهند، چاره‌ای جز این ندارند که دولت از آن حمایت کند تا زمانی که آنقدر قیمت را افزایش دهند که صنعت هسته‌ای بتواند قدرت رقابت پیدا کند. اگر بخواهیم ۲۰ هزار مگاوات برق هسته‌ای داشته باشیم قطعاً سرمایه‌گذاری‌های سنگینی لازم است.
پیشرفت خوب نیروگاه‌های ۲ و ۳ بوشهر
* کار ساخت نیروگاه‌های شماره ۲ و ۳ بوشهر در چه مرحله‌ای قرار دارد، برای تولید ۶ هزار مگاوات برق هسته‌ای چه کرده اید؟
کمالوندی: برای تولید ۶ هزار مگاوات برق هسته‌ای خوب کار می‌کنیم، هم‌اکنون در حال ساخت ۲ نیروگاه دیگر در بوشهر هستیم، همین چند روز پیش در بوشهر بودم، خاکبرداری‌های زیادی انجام شده است و بناست زیرگود‌هایی که حفر شده است، شمع‌های سیمانی با عمق ۱۸ متر بزنند، بالاخره خود این نیروگاه یک عظمتی دارد و زیرسازی بزرگی دارد و بخش مهمی از نیروگاه مرتبط به کار‌های ساختمانی است. از نظر زمانی جلو هستیم و یک سال است که کار را شروع کرده‌ایم، پیشرفت خوبی داشته‌ایم.
* حتی اگر برجام به هم بخورد؟
کمالوندی: بله، در صورت به هم خوردن برجام همه قرارداد‌هایی که می‌نویسیم، اجرایی است و می‌تواند ادامه پیدا کند و بار حقوقی و سیاسی دارد لذا بدون برجام هم کارش ادامه می‌یابد.
مخالفت با ایران؛ خودشیرینی برای ترامپ
* چرا انگلیس با خرید ۹۰۰ تن اورانیوم طبیعی توسط ایران از قزاقستان مخالفت کرد؟
کمالوندی: در سفری که مسئولان انگلیسی به ایران داشتند آقای صالحی این موضوع را مطرح کردند. منتها حدسم این است که انگلیسی‌ها در آن زمان برای ترامپ در مرحله حضورش در قدرت بود، خودشیرینی کردند و جلوی کار را گرفتند و بعد از آن هم که ترامپ آمد، گفتند هرچه که کمیسیون بگوید، آن‌ها به نوعی سیاست بازی کردند، انگلیسی‌ها قابل اعتماد نیستند.
ماجرای «سی تی بی تی»
* در بخش پایانی به «سی تی بی تی» هم اشاره کنیم. اخیر گفته شد تجهیزاتی در مراکز هسته‌ای نصب شده که بعدا تکذیب شد. اصل ماجرا چیست؟
کمالوندی: اقدامات مربوط به «سی تی بی تی» با وزارت خارجه مرتبط است بنده این را بخاطر اینکه سال‌های زیادی در وزارت خارجه بودم، عرض می‌کنم. «سی تی بی تی» منع جامع آزمایش‌های هسته‌ای و یک کنوانسیون بین‌المللی است ضمن اینکه در ایران دولت‌ها در این باره نمی‌توانند به تنهایی تصمیم بگیرند. البته در موضوع «سی تی بی تی»، سطوح مختلف درگیرهستند و سیاست‌هایمان هم هیچ فرقی نکرده است، اما خبر طوری مطرح شده که گویا اتفاقی افتاده است، در حالیکه هیچ اتفاقی نیفتاده البته اگر روزی ایران تصمیم نهایی خود را را بگیرد و مجلس ایران آن را تصویب کند و قرار باشد ایستگاه‌ها «سی تی بی تی» در ایران فعال شود، باز هم روش‌هایی برای کاهش نگرانی‌ها وجود دارد. هم اکنون اگر ایستگاه‌هایی هم در ایران مشخص شده اند، فعال نیستند و اگر یک روزی فعال شوند، برای رصد ایران نیست و ایستگاه‌های رصد ایران در خارج از کشور است.
دولت امضا کرده؛ مجلس تصویب نکرده
* این‌گفته‌ها درست است که با تجهیزات «سی تی بی تی» قصد انجام، کار‌های جاسوسی در ایران را دارند؟
کمالوندی: درست است که از غربی‌ها هیچ چیز بعید نیست، ولی خودمان هم شایعه درست نکنیم که بعد از آن باورمان شود و وامصیبتا بگوییم. این اتفاق این‌طور نیست که آن‌ها بتوانند، تأسیساتی را وارد ایران کنند بدون اینکه مجوز بگیرند. مثلا اگر بخواهند تأسیساتی نظارت پرتویی نصب کنند به سازمان انرژی اتمی گفته می‌شود، اگر بخواهند تاسیساتی از جنس لرزه‌ای وارد کنند، دانشگاه تهران و… درگیر آن می‌شوند، لذا برای تجهیزات ایستگاه‌های «سی تی بی تی» هم وزارت خارجه به دقت امور را بررسی می‌کند و هم سازمان انرژی اتمی، جای نگرانی در این باره وجود ندارد. دو موضوع وجود دارد: یکی اینکه اجرایی شدن خود «سی تی بی تی» که هنوز محقق نشده است و تعدادی از کشور‌ها که باید مجالس‌شان آنرا تصویب کنند به حد نصاب نرسیده‌اند. نکته دوم اینکه تصویب این پیمان در مجلس ایران که هنوز به تصویب نرسیده است، هر چند امضای دولت در حدود ۱۵-۲۰ سال پیش را داشته است.
* به هرحال گفته‌هایی مبنی بر امکان انجام جاسوسی با تجهیزات «سی تی بی تی» مطرح می‌شود و با توجه به سابقه‌ای که از غربی‌ها در ذهن داریم، اگر اینچنین باشد، آن‌ها منتظر نمی‌مانند وکار را پیش می‌برند.
کمالوندی: دنیای جاسوسی بسیار پیچیده، است، با توجه به اینکه کار دیپلماتیک کرده‌ام با دو دنیا به طور معمول مواجه بوده‌ایم، یکی دنیای سرویس‌های امنیتی و دیگری هم دنیای رسانه‌ها هر کدام از این موارد، پیچیدگی خاص خود را دارند، این طور نیست که دست روی دست بگذاریم و برای مواجهه با پدیده‌های جدید هیچ اقدامی نکرده باشیم. حال اگر یک روزی پس از تصمیم مسئولین و تصویب مجلس قرار باشد تجهیزات «سی تی بی تی» در کشور نصب شود، حتی اختیار این را داریم که به جای آنلاین، بصورت آفلاین اطلاعات را در شبکه بین‌المللی قرار دهیم مانند همان کاری که چین می‌کند.
یاد گرفته‌ایم چطور مار گرفته و از زهرش استفاده کنیم
* مردم نسبت به چنین موضوعاتی با توجه به سابقه غرب حساسند و به عبارتی مارگزیده هستند؟
کمالوندی: در عین مارگزیدگی هم باید زندگی کرد و نباید در ترس دائم بسر برد. تشخیص امور با امکانات و اطلاعات میسر است و مسئولان امر هم تجربه کافی برای درک سایر امور و تشخیص و اقدامات لازم دارند به گونه‌ای که به کشور لطمه‌ای وارد نشود. یاد گرفته‌ایم که چطور دم مار را بگیریم تا از زهرش استفاده کنیم.
اشتباه دیگر روا نیست
* آقای دکتر حرف پایانی دارید بفرمایید.
کمالوندی: وارد سال چهلم انقلاب شده‌ایم و این عدد در زندگی انسان سال پختگی است، به نظر من واقعاً روا نیست کسی بعد از چهل سال اشتباه کند خطا اصلاً جایز نیست مخصوصاً خطای بزرگ که در حوزه‌های سیاسی می‌تواند حادث شود. من همیشه گفته‌ام ۳ دنیا هست که هرکدام قواعد خود را دارند و مزیت‌ها و خطرات خود را دارند، اول: دنیای رفاقت کالایش محبت است، صدمات و زیانش هم صدمه به دوستی است. دوم: دنیای تجارت، کالایش ثروت است و اگر بد عمل کنیم، ثروت از دست می‌دهیم. سوم: دنیای سیاست که کالایش قدرت است و اگر بد عمل کنیم، قدرت از دست می‌دهیم و کشوری که می‌خواهد، قدرتمند باشد ضرری که در نتیجه اشتباه می‌کند خیلی سنگین است. کسانی که در حوزه سیاست کار می‌کنند باید همه قواعد آن را بدانند لذا عدل همان است که سیاستمدار در جای سیاسی قرار بگیرد و مسئولیت خود را بشناسد که التبه کارخیلی سنگینی است و اگر اشتباه از جنس سیاستمداران‌مان نداشته باشیم ظرفیت‌های ایران انقدر خوب است که می‌تواند جزو کشور‌های قدرتمند و برتر دنیا باشد.
مطلب فوق مربوط به سایر رسانه‌ها می‌باشد و خبرگزاری فارس صرفا آن را بازنشر کرده است.
بازگشت به صفحه نخست گروه فضای مجازی
انتهای پیام/